नेपाल सरकारले नेपाली नागरिकहरूलाई उल्लेखित देशहरूमा काम गर्न अनुमति प्रदान गरेको छ

यस प्रतिवेदनले श्रम तथा रोजगार मन्त्रालयले २०६८ सालमा जारी गरेको सरकारी नीतिलाई समेटेको छ। प्रतिवेदनको दोस्रो पृष्ठमा वैदेशिक रोजगारीमा संलग्न नेपालीहरूको वर्तमान स्थितिवारे विस्तृत जानकारी दिइएको छ।

यस लेखमा उल्लेख गरिए अनुसार झन्डै आधाजसो नेपाली परिवारको कम्तीमा एउटा सदस्य विदेशमा काम गर्छ वा विदेशमा काम गरेर घर फर्कन्छ। विश्व बैङ्कले २००९ मा सञ्चालन गरेको Nepal Migration Survey बाट यो तथ्याङ्क लिइएको हो। त्यसै लेखमा २१ लाख नेपालीहरू भारत लगायत विभिन्न विदेशी मुलुकमा काम गर्दछन् भनी उल्लेख गरिएको छ। ती मध्ये खाडी मुलुकहरूमा ३८%, मलेसियामा १२% र विकसित मुलुकमा८.७ प्रतिशत कामदारहरूले काम गर्दछन्।
खाडी मुलुकहरूबाट नेपाल भित्रने रेमिट्यान्सको प्रतिशत ४८.९% रहेको छ भने भारतबाट १९%, मलेसियाबाट १०% र अन्य विकसित मुलुकहरूबाट २१% रेमिट्यान्स भित्रने गरेको छ। यस लेखमा राष्ट्र बैङ्कको प्रतिवेदनलाई आधार मानी आ.व. २०१०/११ मा रेमिट्यान्सका रूपमा २०६ अर्ब रूपैंया प्राप्त भएको सूचना समेत दिइएको छ।

११ औं महिना अर्थात् आ.व. २०६९/७० को जेष्ठ महिनामा वैदेशिक रोजगारी बजारमा प्रवेश गर्ने नेपालीहरूको सङ्ख्या ५,५६, ७९० पुग्यो। वैदेशिक रोजगारी विभागका अनुसार ४,०३,०९० जना वैदेशिक रोजगारीको चाहना भएका मानिसहरू रोजगारीका लागि विदेश गए भने लगभग १,५३,७०० पुराना वैदेशिक कामदारहरू रोजगारीमा पुन: प्रवेश गरे। त्यही महिना वैदेशिक रोजगारीको चाहना गर्ने सबैभन्दा बढी ५८,९३७ जना पाइए। तीमध्ये ४५,३८३ जना नयाँ र १३,५५४ जना पुराना थिए।
भाद्रदेखि कार्तिक महिनासम्म विदेश जान चाहनेहरूको सङ्ख्या सबैभन्दा कम पाइएको थियो । यसको कारण यो दशैं तथा तिहारजस्ता महत्त्वपूर्व पर्वहरूको समय भएकाले हुन सक्छ । त्यसबेला यो सङ्ख्या क्रमश: ३८,२७३ र ४७,०६७ रहेको देखिन्छ।
सबैभन्दा बढी कामदारहरू जाने मलेसियामा सार्हैक कम मात्र महिला कामदारहरू अर्थात् ६,५४० जनाले मात्र रोजगारी पाएको देखिन्छ भने साउदी अरब र युएईले ८४२, २७३ र ७३७१ महिला कामदारलाई रोजगारी दिएको देखिन्छ।

सन् २०१० मा संसारभरिका ३० लाख आप्रवासी नेपाली कामदारहरूबाट औपचारिक रूपमा प्राप्त हुने रेमिट्यान्स २६२ अरब पुगेको देखिन्छ। यस तथ्यका आधारमा विदेशी रोजगारी नेपाली अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड हो भन्न सकिन्छ ।
श्रम मन्त्रालयका सह-सचिव पूर्ण चन्द्र भट्टराईको भनाइ अनुसार विदेश जाने कामदारहरूमध्ये २% मात्र दक्ष छन्, २३ % अर्ध दक्ष र ७५ % अदक्ष छन्। ९५% कामदारहरू खाडी मुलुकहरू र मलेसिया जान्छन् भने तीमध्ये ९० % अनधिकृत माध्यमबाट जाने गर्दछन्।
ILO नेपालका डाइरेक्टर Shengjie Li, Second National Labour Force Survey 2008 ले के देखाउँछ भने लगभग २१.१ प्रतिशत घर परिवारका कम्तीमा एक जना सदस्य विदेशमा बसेर काम गर्ने गर्दछन्। सन् १९९३ देखि २००७ सम्ममा रेमिट्यान्सको मात्रा ३० गुणा बढेको छ।
Safe Migration Network का कार्यकारी अध्यक्षको भनाइ अनुसार वैदेशिक रोजगार विभागमा ठगीसम्बन्धी ७०० मुद्दा परेका छन् । तैपनि यस्ता समस्याहरूको समाधानका लागि राष्ट्रिय नीतिको अभाव छ।
UNIFEM का कार्यक्रम अधिकृत शक्तिदा सिंहको भनाइ अनुसार २ लाख महिलाहरू वैदेशिक रोजगारीमा संलग्न भए पनि उनीहरूको हितका लागि विशेष नीति निर्माण गरिएको छैन। उनीहरू उच्च जोखिममा छन् तैपनि कुल रेमिट्यान्समा महिलाहरूको योगदान १५% रहेको छ।

यो वेभसाइटमा प्रकाशित प्रतिवेदनमा श्रम तथा यातायात व्यवस्था मन्त्रालय र वैदेशिक रोजगार विभाग सम्बन्धि जानकारी उपलब्ध गराएको छ।